Lichamelijke symptomen van een depressie

In een “dipje” zitten we allemaal weleens. Maar wat als je iedere dag opnieuw somber en depressief opstaat en naar bed gaat? En je interesse verliest in de mensen en de dingen om je heen? Als je je waardeloos of schuldig voelt en denkt dat het leven geen zin meer heeft? Misschien heb je dan last van een depressie.

Een depressie heeft grote invloed op je dagelijks leven en je omgeving. In 2020 waren er volgens een bevolkingsonderzoek in totaal ongeveer 1 miljoen mensen tussen de 18 en 75 jaar oud met een depressie. Het overkomt dus veel mensen.

Met symptomen als somberheid, niet meer kunnen genieten en verlies van interesse zou je kunnen denken dat een depressie vooral ‘in je hoofd’ zit. Die emotionele en psychische symptomen die bij een depressie horen herkennen we vaak wel.

Maar een depressie heeft ook veel lichamelijke symptomen. Daar kijken we in dit artikel naar. Iets meer weten over die lichamelijke symptomen kan je helpen je klachten beter te herkennen en begrijpen. En omdat de lichamelijke symptomen van een depressie erg lijken op de symptomen van spanning (stress) of een overspannenheid leggen we ook uit hoe je het onderscheid kunt maken.

Lichamelijke symptomen bij een depressie

De lichamelijke symptomen van een depressie zijn gevarieerd. Niet alle klachten breng je direct in verband met een depressie. We geven een overzicht:

Vermoeidheid en energietekort

Je voelt je voortdurend moe en hebt geen energie. Een zwaar gevoel in armen en benen is een veelgehoord symptoom.

Slaapproblemen

Misschien heb je moeite met inslapen. Maar het kan ook zijn dat je vroeger wakker wordt dan normaal. Of je merkt dat je veel meer slaapt dan normaal voor jou is. Niet uitgerust wakker worden, terwijl je wel je normale uren slaapt, kan ook voorkomen.

Eetlust- en gewichtsveranderingen

Je eetlust kan veranderd zijn. Je eet veel meer dan je normaal doet, of juist veel minder. Hierdoor kan het ook gebeuren dat je gewicht verliest of juist zwaarder wordt.

Pijnklachten

Onverklaarde pijntjes in je lichaam, druk op de borst of benauwdheid. Maar ook rug-, nek-, of gewrichtspijn kunnen symptomen van een depressie zijn.

Maag- en darmproblemen

Onderzoek lijkt te laten zien dat bij een depressie dezelfde biologische mechanismen aan het werk zijn als bij stress. Je hebt vast weleens gemerkt dat stress en spanning invloed heeft op je spijsvertering. Dat lijkt bij depressie ook zo te zijn, met als gevolg klachten als buikpijn of een opgeblazen gevoel. Maar ook diarree of verstopping kunnen symptomen zijn.

Symptomen van het zenuwstelsel en hart en bloedvaten

Voor dit type symptomen geldt hetzelfde als voor maag- en darmproblemen, namelijk dat een depressie eenzelfde soort uitwerking heeft op het hart- en zenuwstelsel als spanning of stress. Dat kan leiden tot klachten als duizeligheid, hartkloppingen, maar ook tot bijvoorbeeld trillende handen.

Seksuele problemen

Een verminderd verlangen naar seks kan een symptoom zijn van een depressie.

Overige klachten

Tenslotte kunnen vage lichamelijke klachten als een droge mond of futloosheid en traagheid in je bewegingen ook nog wijzen op een depressie.

Herken je depressie

De bovengenoemde lichamelijke symptomen kunnen soms op de voorgrond staan, terwijl de emotionele en psychische symptomen minder duidelijk zijn. Je hebt dan minder goed in de gaten dat je stemming is afgegleden, terwijl je juist wel last hebt van de lichamelijke klachten. En die je misschien als de oorzaak ziet van je somberheid.

Daardoor wordt de onderliggende depressie niet direct herkend. Je gaat in zo’n geval met vage fysieke klachten naar de huisarts, maar deze kan op lichamelijk gebied geen oorzaken vinden. Maar als je ook weet dat een depressie veel lichamelijke symptomen heeft maakt het dat makkelijker om een depressie te herkennen en te begrijpen. Bij aanhoudende klachten is het dus belangrijk om zowel lichamelijke als psychische oorzaken te laten onderzoeken.

Het verschil tussen klachten door depressie en stress

Hierboven las je al dat het erop lijkt dat bij een depressie dezelfde biologische mechanismen aan het werk zijn als bij spanning en stress. Veel symptomen van een depressie vind je ook bij spanning en stress, en andersom. Hoe weet je nu of jouw symptomen wijzen op een depressie, of op stress? Je kunt dan het beste letten op de onderstaande verschillen:

1. De oorsprong van de klachten

– Stress: De klachten ontstaan door aanhoudende externe druk, bijvoorbeeld in je werk of relaties. Of er is een onverwachte en heftige wending in je leven: je raakt bijvoorbeeld plotseling je baan kwijt.
– Depressie: De klachten zijn er zonder een directe, duidelijke externe aanleiding.

2. De aanwezigheid van emotionele symptomen

– Stress: Piekeren, gespannenheid of prikkelbaarheid horen ook bij stress, maar je aanhoudend en langdurig somber voelen niet. Je kunt dingen nog leuk vinden.
– Depressie: De aanhoudende somberheid staat voorop. Je verliest het plezier in dingen, geniet nergens meer van. Je voelt je een waardeloos mens.

3. Het type lichamelijke klachten

– Stress: Uit zich vaak in acute spierspanning (nek-/rugpijn), hartkloppingen, maagklachten of hyperventilatie.
– Depressie: Gaat vaker gepaard met ernstige vermoeidheid (je hebt een zwaar gevoel), langdurige slaapstoornissen (vroeg wakker worden) en onverklaarde pijnklachten.

4. Het verloop in de tijd en je functioneren

– Stress: Je klachten verminderen meestal na rust of als de stressbron verdwijnt.
– Depressie: Je klachten blijven minimaal 2 weken aanhouden en belemmeren je dagelijkse activiteiten structureel. Opstaan is al een probleem, laat staan naar je werk of opleiding gaan.

Duur van je klachten

Hoewel je met bovenstaande informatie dus wat beter kunt inschatten of je een depressie hebt, of toch eerder last hebt van stress blijft het onderscheid lastig. De duur van je klachten kan zoals genoemd een indicatie zijn. Als je je al langer dan twee weken somber of leeg voelt lijkt dat eerder in de richting van een depressie te wijzen.

Slaappatroon

Maar ook je slaappatroon kan een bepaalde richting uitwijzen. Als je steeds veel vroeger wakker wordt dan je deed, past dat weer eerder bij een depressie dan bij stress. Bij stress lukt het daarentegen vaak slecht om in te slapen.

Vermoed je een depressie?

Onze anonieme vragenlijst gericht op eventuele emotionele en psychische klachten kan je helpen om meer inzicht te krijgen in de aard en oorzaak van je klachten.

Als je klachten hebt en je twijfelt, schakel dan hulp in van bijvoorbeeld je huisarts. Deze zal allereerst lichamelijke symptomen uitsluiten. Wacht niet te lang met hulp vragen als je klachten hebt. Want hoe eerder je de klachten herkent, hoe sneller je ervan af kunt komen!

Dit artikel is geschreven door Frank Koster

Mijn naam is Frank Koster en ik ben psycholoog bij minderdrinken.nl. Ik ben inmiddels alweer 21 jaar actief in de psychologie en heb veel ervaring opgedaan in het behandelen van verslavingen. Nu schrijf ik onder andere over de gevolgen van alcohol en ondersteun mensen in hun traject bij het minderen of stoppen van hun alcoholgebruik.